Tên di sản : Đền thờ Nguyễn Nhữ Soạn
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 1539-QĐ
Giới thiệu
Đền thờ Nguyễn Nhữ Soạn dựng theo hướng Đông Nam chếch về phía Nam 10 độ, trên một khu đất cao ráo, bằng phẳng ở giữa thôn Cẩm Nga, xã Đông Yên, huyện Đông Sơn, có kí hiệu là: 214/528T và 212/624T trên bản đồ địa chính xã với diện tích 1.173m2.
Phía trước đền là khu vực ao làng và ruộng sâu, vượt qua khu ao và ruộng là khu trung tâm kinh tế chính trị vằ văn hóa giáo dục của địa phương. Phía sau và hai bên tả - hữu đền thờ là dân cư đông đúc.
Quy mô, cấu trúc:
Theo lời kể của các cụ già trong dòng họ Nguyễn làng Cẩm Nga, trước đây cấu trúc của đền gần nhà Tiền đường 5 gian và chính tẩm 2 gian tạo thành hình chữ nhị. Hai bên có đài vũ (tả vũ và hữu vũ), mỗi dãy có 3 gian. Trước Tiền đường là sân (Bái đường) lát gạch. Trước sân là bức bình phong và tiếp đó là 2 cột nanh cao có 2 con Nghê. Xung quanh khu vực đền thờ không xây tường mà chỉ trồng tre gai. Trong thời phản phong, khu vực đền thờ bị lấn chiếm, hai cột nanh cũng bị phá. Chỉ còn lại một nhà Chính tẩm và Tiền đường như hiện nay.
Hiện nay, nhà Tiền đường dài 10,50m; rộng 5,90m; diện tích 61,90m2. Nhà Chính tẩm dài 7m, rộng 5,60m, diện tích 39,20m2 và Bái đường dài 11m, rộng 7,60m=83m2, tổng diện tích xây dựng là 184m2.
Nghệ thuật kiến trúc:
Kết cấu vì kèo bao gồm cột cái, cột quân và cột hiên, các vì kèo được liên kết với nhau bằng các đường xà thượng – xà hạ. Các vì kèo giữa được cấu trúc theo kiểu giá chiêng. Song nhìn chung nghệ thuật điêu khắc không có gì đặc sắc, nhiều kết cấu trong vì kèo đã được tu sửa, thay thế nên không còn nguyên dạng ban đầu của nó. Kể cả đôi rồng chầu nguyệt ở nóc nhà Tiền đường bị hỏng nát, trong lần tu sửa vừa qua (tháng 3- 1986) cũng chưa có điều kiện để tạo tác lại. Tóm lại, vì kiến trúc đã có nhiều thay đổi nên giá trị nghệ thuật không có gia đáng kể.
Các hiện vật trong di tích:
Hiện tại đền thờ còn những di vật quý giá sau:
Long ngai: Bài vị có ghi hiệu duệ “Lê cố Bình Ngô Khai quốc, Truy tặng Thái Phó Lê Quốc Công Nguyễn tính húy Nhữ Soạn, tự Thủ Trung, thụy Hiền Đức suy Trung hiệp mưu, dực vận, phụ quốc, bảo chính, minh nghĩa công thần, ngân thanh vinh lộc đai phụ, tả xa kị vệ Đại tướng quân, quan phục hầu nhập thị nội tư mã, tứ quốc tính, bao phong Thượng đẳng phúc thần”.
Giả phả họ Nguyễn ghi rõ dòng họ, gia đình, thân thế và sự nghiệp Nguyễn Nhữ Soạn.
22 đạo sắc phong của các triều vua: Lê Chiêu Thống, Duy Tân, Thiệu Trị, Thành Thái, Khải Định,…
2 bức đại tự sơn son thếp vàng: “Quốc Công Từ” và “Nguyễn Từ Đường”.
3 câu đối.
Ngoài ra, còn nhiều đồ thờ tự khác như: bát hương, mâm quả, đế đèn, bộ bát biểu, giá chiêng,…